Muziektherapie bij dwang gedachten

Controleren of het gas uit is, 1x, 2x, 3x, ja hij is uit. De koelkast dicht doen, 1x, 2x en 3x, ja, nu is het goed.

Alleen nog even de vaatwasser sluiten, 1x, 2x ow de bel gaat, maar ik was nog niet klaar. Waar was ik? Nu moet alles opnieuw. Controleren of het gas uit is, 1x, 2x…

‍Dit zal ik natuurlijk niet snel vertellen tegen mensen. Nou ja, ik heb het weleens geprobeerd, maar de lachende reacties van mijn omgeving hielpen ook niet echt. Ik heb al best vaak gehoord, ow ja, dat doe ik ook weleens, heel irritant. Maar weleens of iedere dag is nog wel een verschil. Ook merk ik dat er steeds dingetjes bij komen. Zo controleer ik voor het auto rijden nu ook steeds in drieën, deur 3x dicht, gordel 3x om en af en 3x de auto starten. Mensen hebben al gevraagd of ik problemen had met mijn auto. “Hij heeft af en toe kuren” zeg ik dan. Om eerlijk te zijn, ik schaam me er ook voor. Ik snap ook wel dat dit niet normaal is, maar als ik het niet doe, dan word ik ziek, of iemand krijgt een ongeluk, of iets anders ergs. Ik weet zelfs dat dit niet echt zo is, maar toch…ik blijf het denken en raak dan zo in de stress. Dan kan ik het beter gewoon even doen. Ik doe er ook eigenlijk niemand kwaad mee.

Zomaar een verhaal wat van iemand zou kunnen zijn. Een dwangstoornis wordt er dan gezegd. De meest voor de hand liggende behandeling is de cognitieve gedragstherapie. Daar leer je anders omgaan met je gedachten en door telkens de confrontatie aan te gaan met die gedachten, kun je ze de baas worden (even heel kort gezegd). Het bovenstaande verhaal is maar een voorbeeld van hoe het zou kunnen zijn. Er zijn vele variaties en uitingsvormen.

Mensen die hier mee worstelen hebben dikwijls een aantal ‘overtuigingen’ overeen. Ik moet absolute zekerheid hebben. Ik ben verantwoordelijk voor alles• Alles moet perfect• Het is alles of niets. Alles wat ik denk is waar. Mijn gedachten hebben magische krachten (Santen, 2011).

Het tellen in het voorbeeld hierboven en het goed willen doen, levert ook iets op. Op deze manier krijg je controle over je gedachten en neem je de controle terug over je voelen (de stress of spanning die opkomt, als je het tellen niet af maakt). Het gevoel de controle te hebben, geeft veiligheid en rust. Het gevoel de controle te verliezen, maakt alles wiebelig en geeft spanning. Juist spanning en stress kan maken dat de dwanggedachten nog meer de overhand gaan nemen. Een belangrijk punt in de behandeling is leren dat je niet overal controle over hebt en vooral, dat dit niet onoverkomelijk is. Je leert over bepaalde dingen de controle los te laten, of de touwtjes wat meer te laten vieren en je daar oke bij te voelen. Vaak gaat dit over de dwanghandelingen waar je last van hebt.Een dwangstoornis valt onder de angststoornissen. De oorzaak van een dwangstoornis is vaak een combinatie van biologische, sociale en psychische factoren. Het kan erfelijk zijn en je opvoeding kan hierin een rol spelen. Ingrijpende gebeurtenissen in je leven kunnen een begin zijn van een dwangstoornis en er wordt gezegd dat mensen met een dwangstoornis vaak moeite hebben om voor zichzelf op te komen, gevoelens te uiten en probleemsituaties of conflicten uit de weg gaan.

Muziektherapie kan een goede aanvulling zijn naast de behandeling. 

Met de muziektherapeut ga je aan de slag met instrumenten en muziek maken. Samen speel je op verschillende instrumenten, ook al heb je die nog nooit in je leven aangeraakt. Je speelt niet zozeer vooraf afgesproken liedjes, maar veelal verzin je ter plekke wat je gaat doen. Dit noemen ze improvisatie.In improvisatie heb je controle over wat je zelf doet, maar niet de controle over wat een ander doet. Eigenlijk net als in het gewone leven. Het bijzondere van improviseren is ook dat het je uitdaagt om de controle los te laten. Dit kan een heel veilige manier zijn, omdat het over de muziek gaat en om wat er klinkt en hier niet een goed of fout in zit. Het is gewoon klank of muziek. Uiteindelijk houdt je wel altijd de eindcontrole hierover. Zodra je stopt met spelen, is de muziek ook weg.

Muziek maken doet ook iets met je hersenen. 

In de hersenen zit een gebied wat er vooral voor zorgt dat we nadenken, ons kunnen aanpassen aan de situatie en waar we onszelf corrigeren. Een soort “goed en fout” centrum. Een gebied waar veel gebruik van gemaakt wordt bij mensen met dwang. Net daarachter zit een gebied wat in actie komt, als we gaan improviseren. Dit gebied maakt zich niet zo druk over alle regels en goed en fout. Hier zit onze creativiteit en over het algemeen gaan we ons goed voelen, als dit gebied wat te doen heeft.  Juist dit gebied krijgt binnen de dwang weinig ruimte. Door dit gebied wat meer aan te spreken, kan er meer balans komen tussen deze twee gebieden in het dagelijks leven.

Emoties zijn een ingewikkeld iets bij mensen met dwanggedachten. 

Als de handeling niet kan worden uitgevoerd, geeft dit gevoelens van onrust, paniek, angst en misschien zelfs agressie. Als de handeling wel afgemaakt kan worden, geeft dit tijdelijk even rust en een tevreden gevoel. Soms zijn dit de enige gevoelens die nog de ruimte krijgen. Andere gevoelens als boosheid, verdriet, ongemak, ergernis en zelfs voluit lachen, zitten onder het laagje van de controle of hebben geen plek om te mogen zijn. Muziek heeft de eigenschap om als water langs de controle te glippen en de emotie te raken. Soms niet eens zo bewust. Het komt regelmatig voor, dat iemand bijv. na een improvisatie zegt, ja zo voel ik me eigenlijk wel, maar ik kon er geen woorden voor vinden. Met zingen ontspan je het middenrif en ontstaat er ruimte. Juist rondom het middenrif kunnen gevoelens geblokkeerd worden. Soms kun je dit voelen, doordat je niet heel diep kan in en uitademen en sommige mensen voelen juist dat het daar vast zit of dat het daar pijnlijk is.

Muziek maken heeft de eigenschap om emoties en een emotionele boodschap op een veilige manier te uiten of over te brengen, zonder dat daar direct woorden bij te (hoeven) gebruiken. Het bevordert het contact maken en het ervaren van emoties.

Het muziek maken samen is een beetje te vergelijken met spelen. 

Spelen staat vaak gelijk aan een gevoel van vrijheid, plezier en opgaan in wat er op dat moment gebeurd en wat er komt. Hoe ‘beter’ je kunt spelen, hoe meer je los kunt laten en je vrij kan voelen.

Voel je vrij om dit eens uit te komen proberen of meer informatie hierover te vragen.